W poprzednich wpisach przybliżyłam wam znaki towarowe, oznaczenia geograficzne i wzory przemysłowe, a tym z kolei postaram się przybliżyć Wam wynalazki i wzory użytkowe określane również przez niektórych „małymi wynalazkami”.
Wynalazkiem jest nowe rozwiązanie o charakterze technicznym posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Rozwiązanie jest uznawane za nowe, jeśli przed datą zgłoszenia nie zostało ono nigdzie upublicznione na przykład na targach, na konferencji, w czasopiśmie branżowym, na platformie crowdfundingowej czy poprzez sprzedaż produktu w jakimkolwiek kraju na świecie. Natomiast rozwiązanie posiada poziom wynalazczy, gdy jest dla znawcy z danej dziedziny techniki nieoczywiste lub w pewien sposób zaskakujące, czyli jego opracowanie nie było możliwe na podstawie samego połączenia kilku wcześniejszych rozwiązań, prób i doboru cech, a wymagało wkładu twórczego. Kolejną cechą rozwiązania będącego wynalazkiem jest charakter techniczny, czyli musi stanowić rozwiązanie problemu technicznego i posiadać cechy techniczne, które umożliwiają określenie przedmiotu zgłoszenia. Z kolei wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według niego może być uzyskany wytwór lub wykorzystany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej. Czyli nie może to być rozwiązanie czysto teoretyczne.
Wynalazki możemy podzielić na następujące kategorie:
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia zgłoszenia wynalazku Urząd Patentowy RP udziela patentu na wynalazek. Patent na wynalazek to prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym terytorium RP (art. 63 p.w.p.). Maksymalny czas trwania ochrony to 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku i jest on podzielony na jeden trzyletni okres i kolejne jednoroczne.
Samo korzystanie z wynalazku, będącego przedmiotem patentu, obejmuje wszelkie postacie stosowania wynalazku, czerpania z niego korzyści oraz dysponowania nim. Tym samym uprawniony z patentu może zakazać osobie trzeciej, która nie ma jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy, który polega na:
LUB
Co istotne, uprawniony z patentu może w drodze umowy licencyjnej udzielić innej osobie licencji do korzystania z jego wynalazku (art. 66 ust. 3 p.w.p.).
Teraz, gdy wiecie już czym jest wynalazek, na czym polega jego ochrona i jakie prawa ma uprawniony z patentu na wynalazek, możemy przejść do „małego wynalazku”, czyli wzoru użytkowego.
Wzorem użytkowym jest nowe i nadające się do przemysłowego zastosowania rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci (art. 94 p.w.p.). Pierwsze trzy cechy wzoru użytkowego, czyli nowość, przemysłowa stosowalność oraz charakter techniczny, rozumie się tak samo jak w przypadku wynalazku. Natomiast przez trwałą postać rozumie się niezmienność ukształtowania przedmiotu albo jego części składowych pod względem przestrzennym.
Zgodnie z ustawową definicją wzory użytkowe dotyczą trzech rodzajów rozwiązań:
Co istotne, w przeciwieństwie do wynalazków, wzorami użytkowymi nie mogą być rozwiązania niezdeterminowane co do ukształtowania przestrzennego, tj.:
Urząd Patentowy RP po pozytywnym rozpatrzeniu zgłoszenia wzoru użytkowego udziela na niego prawa ochronnego, które trwa maksymalnie 10 lat od daty zgłoszenia wzoru. 10-letni czas ochrony podzielony jest na cztery okresy: I - 1-3 rok ochrony, II – 4 i 5 rok ochrony, III – 6-8 rok ochrony i IV – 9 i 10 rok ochrony. Analogicznie jak w przypadku patentu na wynalazek, uprawniony z prawa ochronnego na wzór użytkowy, ma prawo wyłącznego korzystania z wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym terytorium RP, czyli stosowania wzoru użytkowego, czerpania z niego korzyści i dysponowania nim.
Literatura:
[5] https://znakitowarowe-blog.pl/co-to-jest-wzor-uzytkowy/
[6] https://znakitowarowe-blog.pl/patent-na-wynalazek-jak-opatentowac/
mgr Paulina Pater
Rzecznik Patentowy
Politechnika Lubelska
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 "PL2022 - Zintegrowany Program Rozwoju Politechniki Lubelskiej" POWR.03.05.00-00-Z036/17